Φολέγανδρος

Δύο πράγματα γνωρίζουν, κυρίως, όσοι δεν έχουν πάει στη Φολέγανδρο: ότι έχει την ωραιότερη, ίσως, Χώρα των Κυκλάδων και ότι είναι νησί για επισκέπτες με μια σχετικά μεγαλύτερη οικονομική δυνατότητα. Όσοι τελικά από αυτούς κατορθώνουν να φτάσουν ως εδώ, διαπιστώνουν ότι η Φολέγανδρος είναι στην πραγματικότητα ένα μέρος μαγευτικό, έτσι κι αλλιώς για λίγους, καθώς οι υποδομές και η ήπια ανάπτυξή της δεν ξεπερνούν τα απολύτως απαραίτητα, έτσι ώστε να μην αλλοιωθεί η φυσιογνωμία της. Οι εμπειρίες, πάντως, που θα αποκομίσετε από το ταξίδι σας στη Φολέγανδρο θα είναι πραγματικά πλούσιες. Ο περίπατος στα πλακόστρωτα σοκάκια της Χώρας και τα στενά του Κάστρου, η ανάβαση στον βράχο της Παναγίας, με την απίστευτη θέα προς το Αιγαίο, το κολύμπι σε παραλίες σχεδόν ερημικές και, φυσικά, η εκλεκτή τοπική κουζίνα, με το αιγαιοπελαγίτικο χρώμα είναι τα στοιχεία που κάνουν τη Φολέγανδρο ξεχωριστή και έχουν κερδίσει χιλιάδες πιστούς φίλους, που επιστρέφουν για χρόνια στο νησί, για τις καλοκαιρινές τους διακοπές.

Η Φολέγανδρος βήμα-βήμα

Φτάνετε στο νησί και αντιλαμβάνεστε από την αρχή ότι η γνωριμία με τη Φολέγανδρο δεν θα έχει κανένα από τα στοιχεία που ταυτίζονται με την κακώς εννοούμενη ανάπτυξη, που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια σε άλλους τουριστικούς προορισμούς.

Ο Καραβοστάσης είναι το λιμάνι του νησιού και ο πρώτος οικισμός που θα γνωρίσετε, με το που θα αποβιβαστείτε από το πλοίο. Πολλοί από τους επισκέπτες που επιθυμούν ήρεμες διακοπές, μακριά από την καλοκαιρινή ένταση των νησιών, προτιμούν να μείνουν εδώ και να απολαύσουν την ησυχία και το μπάνιο στα Χοχλίδια, την οικογενειακή παραλία του Καραβοστάση ή και στις υπόλοιπες, μικρές και απομονωμένες που βρίσκονται κοντά στο λιμάνι. Από τον μόλο θα πάρετε τον δρόμο για τη Χώρα και την Άνω Μεριά. Μια δεύτερη διαδρομή θα σας οδηγήσει στις κοντινές παραλίες και θα έχει τελική κατάληξη τον οικισμό Λιβάδι.

Από τον Καραβοστάση σας δίνεται η δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε τα τουριστικά καραβάκια για τις γύρω παραλίες. Και τον γύρο του νησιού.

Κάτι παραπάνω από τρία χιλιόμετρα απέχει η Χώρα από τον Καραβοστάση. Απλώνεται σε υψόμετρο 200 μέτρων, ακριβώς πάνω από τη θάλασσα και είναι, ομολογουμένως, από τους ειδυλλιακότερους οικισμούς του Αιγαίου. Για πολλούς, η Χώρα της Φολεγάνδρου είναι η ομορφότερη Χώρα των Κυκλάδων και, μάλλον, δεν έχουν άδικο, καθώς οι ντόπιοι έχουν φροντίσει να διατηρήσουν σχεδόν ανέγγιχτη την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και να έχουν διαρκώς φροντισμένη και καθαρή τη δημόσια εικόνα της. Χαρακτηριστικό της οι πλακόστρωτοι δρόμοι και τα σοκάκια, οι πλατείες που θα βλέπετε συνεχώς μπροστά σας ως μοναδικό στις Κυκλάδες πολεδομικό στοιχείο και, φυσικά, τα σπίτια των ανθρώπων που δεν ξεχνούν ποτέ να τα έχουν φροντισμένα και καθαρά, με ασπρισμένες και λουλουδιασμένες αυλές. Για να τα γνωρίσετε όλα αυτά, αρκεί να αφήσετε το αυτοκίνητο στο ειδικό πάρκινγκ στην είσοδο του οικισμού και να μπείτε στα στενά, με διάθεση για αρκετό περπάτημα. Μην αμελήσετε να σταθείτε στην Πλατεία της Πούντας για να απολαύσετε τη θέα προς την ασπόκρημνη πλευρά του Κάστρου και στην Πλατεία των Ντουνάβηδων για να ξαποστάσετε στις σκιές της. Στην Πλατεία της Πιάτσας, τέλος, θα γνωρίσετε την νυχτερινή πλευρά της Χώρας, πάντοτε στα όρια που επιτρέπει η φυσιογνωμία της Φολεγάνδρου.

Όσες ώρες κι αν αφιερώσετε στη Χώρα, θα σας τρώει τα σωθικά η επιθυμία να ανεβείτε ψηλότερα για να γνωρίσετε το Κάστρο και να περπατήσετε ανάμεσα στα παμπάλαια, αλλά ζωντανά, σπίτια του.

Η βορινή πλευρά είναι χτισμένη κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού και φτάνοντας ως εκεί θα νιώσετε πραγματικό δέος. Ο μεσαιωνικός οικισμός χτίστηκε για να προστατεύει το νησί από τις επιδρομές και κατοικείται εδώ και αιώνες μέχρι και σήμερα.

Από τη θάλασσα, κιόλας, πριν πατήσετε το πόδι σας στο νησί, θα έχετε διακρίνει την εντυπωσιακή εικόνα του ασβεστωμένου καλντεριμιού που ξεκινάει από την Πλατεία της Πούντας και ανεβαίνει ως την Κοίμηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκκλησία της Φολέγανδρου, που βρίσκεται σκαρφαλωμένη στο βράχο πάνω από τη Χώρα. Όπως είναι φανερό από κομμάτια αρχαίων στοιχείων που έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανέγερσή της, χτίστηκε, πιθανότατα, σε θέση αρχαίου ναού. Τόσο στην αυλή όσο και στο εσωτερικό του ναού, υπάρχουν διάσπαρτα γλυπτά, βάσεις αγαλμάτων και αρχαίες επιγραφές. Σε μαρμάρινη επιγραφή αναφέρεται ότι ο ναός ανακαινίστηκε το 1687, ενώ τη σημερινή του μορφή έδωσε ανακατασκευή του 1816. Στο ναό φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας, η οποία, το Πάσχα, περιφέρεται σε όλα τα σπίτια του νησιού.

Η Άνω Μεριά είναι ο δεύτερος σε μέγεθος οικισμός του νησιού. Απλώνεται σε έκταση που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, που κυριαρχεί η εικόνα των αγροτικών καλλιεργειών, σε αναβαθμίδες όπου υπάρχει εύφορη γη και των αγροτικών σπιτιών, που, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι φάρμες γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής.

Στην Άνω Μεριά θα έχετε τη δυνατότητα να επισκεφτείτε και το Λαογραφικό Μουσείο, μια παραδοσιακή αγροτική κατοικία του 19ου αιώνα. Εδώ θα δείτε πως διαμορφωνόταν ως τα μέσα του 20ού αιώνα, μια τυπική αγροτική οικία με το νοικοκυριό της, τα καθημερινά αντικείμενα, τα αγροτικά εργαλεία κλπ.

Στην άλλη πλευρά του νησιού, στα βορειοανατολικά, σας περιμένει ένα, ακόμη, από τα αξιοθέατα της Φολεγάνδρου που επισκέπτονται κάθε χρόνο, σχεδόν όλοι όσοι φτάνουν στο νησί για πρώτη φορά. Η Χρυσοσπηλιά είναι ένα δυσπρόσιτο σπήλαιο που βρίσκεται λίγα, μόλις, μέτρα πάνω από τη θάλασσα και παρουσιάζει μεγάλο σπηλαιολογικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Έχει μήκος 300 μέτρα και αποτελείται από δύο κύριους θαλάμους που επικοινωνούν μέσω ενός μικρού διαδρόμου. Στο δάπεδο του πρώτου θαλάμου βρέθηκαν ρωμαϊκές δεξαμενές και πολλά όστρακα και στον δεύτερο θάλαμο είναι διαμορφωμένοι εντυπωσιακοί σχηματισμοί από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Το πιο χαρακτηριστικό και ενδιαφέρον, όμως, είναι τα εκατοντάδες αρχαία ονόματα που είναι γραμμένα στα τοιχώματα και την οροφή της. Τα ονόματα, που χρονολογούνται από τον 4ο π.Χ. αιώνα, ανήκουν σε εφήβους που έφταναν έως εδώ από όλα τα μέρη της Ελλάδα και έγραφαν τα ονόματά τους, πιθανότατα αποτείνοντας φόρο τιμής σε έναν χώρο που είχε θρησκευτικό και λατρευτικό χαρακτήρα και όλη αυτή η διαδικασία ήταν, πιθανότατα, μέρος μιας τελετής ενηλικίωσης. Η ύπαρξη επίσης ανθρώπινων οστών στην είσοδο της Χρυσοσπηλιάς έχει τροφοδοτήσει τη δημιουργία θρύλων, οι οποίοι περιγράφουν τη σπηλιά ως κρησφύγετο των κατοίκων από τους πειρατές.

Στη Χρυσοσπηλιά οδηγούν τα γνωστά ως «Ελληνικά Σκαλιά», η πρόσβαση, ωστόσο, στη σπηλιά είναι αρκετά δύσκολη έως και επικίνδυνη από στεριάς, εφόσον φυσούν βοριάδες. Πρόσβαση υπάρχει και από την πλευρά της θάλασσας, η επίσκεψη όμως, έτσι κι αλλιώς, δεν επιτρέπεται, καθώς βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη η αρχαιολογική έρευνα και δεν είναι ακόμη διαμορφωμένο το σπήλαιο για τουριστική επίσκεψη.

Τελευταίο από τα ανθρώπινα μνημεία που θα έχετε τη δυνατότητα να δείτε στη Φολέγανδρο είναι ο Φάρος της Ασπρόπουντας, που χτίστηκε το 1919 σε ύψος 58 μ. πάνω από τη θάλασσα. Το φως του, που έχει ύψος 11 μέτρων, είναι ορατό σε απόσταση 17 ναυτικών μιλίων. Αρχικά, άναβε με φυτίλι, στη συνέχεια με μηχανισμό πετρελαιοατμού και από το 1986 με ηλιακή ενέργεια. Για να φτάσετε ως τον φάρο, θα πρέπει να περπατήσετε με αφετηρία το Λιβαδάκι ή την Άνω Μεριά.

Οι παραλίες της Φολεγάνδρου

Τα Χοχλίδια είναι η κεντρική παραλία του λιμανιού και βρίσκεται στον καραβοστάση, μπροστά από τα σπίτια του οικισμού. Είναι παραλία για οικογένειες, με σκιά από αρμυρίκια σε όλο το μήκος της. Ακολουθώντας τη διαδρομή προς το Λιβάδι, θα έχετε τη δυνατότητα να κολυμπήσετε στη Βάρδια, δίπλα στο λιμάνι, και στις μικρές και σχετικά απομονωμένες παραλίες Λατινάκι, Βιτσέντζου και Πουντάκι.

Κολυμπήστε, επίσης, στα νερά στην παραλία Κάτεργο, που θα φτάσετε με καραβάκια από τον Καραβοστάση ή με τα πόδια από μονοπάτι που ξεκινά από το Λιβάδι και απαιτεί προσεκτική πεζοπορία για 30, περίπου, λεπτά.

Προτιμήστε την Αγκάλη, ακόμη μια ήσυχη παραλία με ταβέρνες και εοινικιαζόμενα δωμάτια, αλλά και, σε κοντινή απόσταση, η μικρή παραλία Φηρά και ο Γαλίφος, Στον Γαλίφο υπάρχουν λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι μια παραλία προσβάσιμη με καραβάκια από την Αγκάλη και τον Καραβοστάση. Στην παραλία Λιβαδάκι, φτάνετε, επίσης, με καραβάκια από τον Καραβοστάση και την Αγκάλη ή με τα πόδια από την Άνω Μεριά, σε 45 λεπτά.

Υπάρχουν, ακόμη, το Αμπέλι, ο Άγιος Γεώργιος, το Σερφιώτικο (βορινή παραλία προσβάσιμη μόνο με μονοπάτι από την Άνω Μεριά) και τα Βορεινά (επίσης βορινή, με πρόσβαση από μονοπάτι που ξεκινά από τους Μύλους).

Γιορτές και πανηγύρια στη Φολέγανδρο

Στο Κάστρο, στον Καραβοστάση και στην Άνω Μεριά γίνονται το καλοκαίρι οι εκδηλώσεις στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του νησιού «Γιορτές Φολεγάνδρου». Σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, το Δημοτικό Σχολείο της Χώρας μετατρέπεται σε χώρο τέχνης και φιλοξενεί εικαστικές εκθέσεις.
Αξέχαστη εμπειρία είναι ο εορτασμός του Πάσχα, που γίνεται με τραγούδια, γλέντια και βεγγαλικά κάθε σπίτι του νησιού, που χαιρετίζει την εικόνα της Παναγίας που περιφέρεται σε όλο το νησί. Ανήμερα, η εικόνα περνάει από τη Χώρα και τα στενά του Κάστρου όπου οι νέοι του νησιού έχουν ετοιμάσει φαντασμαγορία βεγγαλικών. Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, η εικόνα περνά από την Άνω Μεριά και τις αγροικίες και την τρίτη ακολουθεί πορεία προς τον Πετούση και το Λιβάδι, για να καταλήξει στον Καραβοστάση.

Πως θα φτάσετε στη Φολέγανδρο

Το καλοκαίρι, στη Φολέγανδρο θα φτάσετε, καθημερινά, με ταχύπλοα, μετά από 4 ώρες. Αν μπείτε σε συμβατικό πλοίο, θα φτάσετε στο νησί μετά από 11 ώρες. Τοπικά δρομολόγια συνδέουν τη Φολέγανδρο και με πολλά άλλα νησιά των Κυκλάδων. Πληροφορίες στα τηλέφωνα των εταιρειών: Aegean Speed Lines: 210 9690950 , Hellenic Sea Ways: 210 4199000, G.A Ferries: 210 4511720, Saos Ferries : 210 6250000, Nel Lines: 210 4115015.

Τι θα φάτε στη Φολέγανδρο

Στις ταβέρνες και στα εστιατόρια του νησιού, δοκιμάστε το σουρωτό (λευκό, φρέσκο και μαλακό τυρί που μπαίνει στην ντοματοσαλάτα), την τυρόπιτα Καλασούνα. Δοκιμάστε, ακόμη, το Σκληρό τυρί της Φολεγάνδρου, τα Ματσάτα (χειροποίητα μακαρόνια που σερβίρονται με κοκκινιστό κόκορα ή κουνέλι), την μαγειρευτή κάππαρη, τους καραβόλους (σαλιγκάρια γιαχνί), την καρπουζένια (γλυκιά πίτα με καρπούζι, μέλι και σουσάμι) το παραδοσιακό παστέλι της Άνω Μεριάς, τα ρεβίθια φούρνου και το φολεγανδρίτικο μέλι.

Διαμονή στη Φολέγανδρο

Τα δωμάτια είναι λίγα ικανά να φιλοξενήσουν τον όγκο των επισκεπτών που επιδιώκουν οι Φολεγανδρίτες να φιλοξενήσουν το καλοκαίρι, για να μην ταραχθεί η ειδυλλιακή εικόνα ενός νησιού αλώβητου, ακόμη, από την κακώς εννοούμενη ανάπτυξη. Για περισσότερες πληροφορίες, μπείτε στην ιστοσελίδα της κοινότητας: http://www.folegandros.gr/apartm.html